Moduł 6, PIELĘGNIARSTWO, Ebooki, Działania twórcze
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
Wstęp
1. Idea kształcenia podmiotu
2. Opis ćwiczenia treningowego
3. Przykłady ćwiczeń treningowych
4. Twórczy samorozwój jako wyzwanie dla jednostki
5. Idea dialogu w pedagogice twórczości
6. Podsumowanie
Wstęp
Poniżej przedstawimy podstawowe założenia pedagogiki podmiotowości. Zapoznamy
się ze strukturą ćwiczenia treningowego na przykładzie ćwiczenia rozwijającego re-
pertuar aktywności. Podejmiemy wyzwania, jakie niesie ze sobą twórczy samoro-
zwój. Zapoznamy się z ideą dialogu w pedagogice. Stworzymy możliwość świado-
mego udziału w ćwiczeniach warsztatowych zarówno za pośrednictwem Internetu,
jak i przy udziale bezpośrednim uczestników. Po ukończeniu kursu uczestnicy zro-
zumieją istotę pedagogiki twórczości realizowanej w WSHE.
1
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
1. Idea kształcenia podmiotu
Prezentowany w tym kursie
paradygmat umyślnej twórczości
przynosi inny niż
dotychczas, zupełnie nowy wizerunek człowieka działającego w świecie. W stosunku
do klasycznego paradygmatu scjentystycznego, paradygmat twórczości umyślnej
wzbogacony jest o nowy sposób widzenia człowieka, który jest świadomy samego
siebie i swych interakcji z otoczeniem. Sformułowania tego nie należy jednak rozu-
mieć w sposób „realistyczny”. W tradycyjnym, „realistycznym” paradygmacie scjenty-
zmu człowiek potrafi odzwierciedlać rzeczywistość i operować tym odzwierciedleniem
w celu przekształcania rzeczywistości. Procedura ta opisana została jako metoda
techne
. Człowiek postrzega samego siebie jako przedmiot, który jest częścią rzeczy-
wistości, a swe interakcje z otoczeniem jako część procesów zachodzących w przy-
rodzie.
Nowy sposób myślenia o człowieku polega na uznaniu, że człowiek jest czymś więcej
niż obiektem przyrodniczym — jest
podmiotem
. Podmiotowi przysługuje
wolność
.
Wolność była niejednokrotnie analizowana z punktu widzenia paradygmatu scjenty-
stycznego. Prowadziło to z reguły do sprzeczności. Dopiero perspektywa
transcen-
dentalna
pozwala wyjaśnić wolność. Podmiot jest wolny, gdyż dookreśla rzeczywi-
stość. Interakcje podmiotu z otoczeniem nie są jedynie naturalnymi procesami przy-
rodniczymi. W interakcji tej podmiot pełni rolę
sensotwórczą
i
wartościotwórczą
.
Nowy paradygmat myślenia pozwala na uświadomienie sobie przez człowieka tej roli.
Podmiot świadomy swej wolności i świadomy swej sensotwórczej roli w świecie, bę-
dzie przez nas nazywany podmiotem autonomicznym.
Celem kształcenia podmiotowego jest stymulowanie rozwoju autonomii człowieka.
Należy pamiętać, że wszelka twórczość jest manifestacją wolności. Dlatego też fe-
nomen twórczości nie mieści się w tradycyjnym paradygmacie scjentystycznym. Au-
tonomia, czyli uświadomiona wolność podmiotu nadającego sensy i wartości rze-
czom, jest warunkiem twórczości umyślnej. Świadome wzbogacanie podmiotowości
jest to świadomy proces, który nazywamy twórczym samorozwojem podmiotu.
2
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
Ze względu na całkowitą niewspółmierność celów, kształcenie tradycyjne i kształce-
nie podmiotowe całkowicie się od siebie różnią. Kształcenie tradycyjne ukierunkowa-
ne jest na poznawanie przedmiotu i obiektywnych praw rządzących przedmiotami.
Pociąga to za sobą pewne konsekwencje praktyczne. Uczeń lub student musi zapo-
znać się z symboliczną reprezentacją rzeczywistości (wiedzą) i nauczyć się dokony-
wania operacji na owej reprezentacji (np. w matematyce, strategiach rozwiązywania
problemów, projektowaniu). W związku z tym tradycyjnie kładzie się nacisk na rozwój
pamięci i myślenia matematyczno-logicznego.
W przeciwieństwie do kształcenia tradycyjnego, w kształceniu podmiotowym nie cho-
dzi o nauczenie się tej czy innej umiejętności lub opanowanie pewnego zakresu ma-
teriału. W kształceniu podmiotowym chodzi o rozwinięcie dyspozycji podmiotowych,
które są zaniedbywane w kształceniu tradycyjnym. Do dyspozycji tych należą:
1. Świadomość samego siebie
2. Świadomość nadawania sensu rzeczom
3. Świadomość nadawania rzeczom wartości
Najbardziej ogólną dyspozycją podmiotu jest świadomość samego siebie. Obejmuje
ona dwie pozostałe dyspozycje, które są jej uszczegółowieniami. Rozwijanie tej dys-
pozycji może przybierać formy różnych ćwiczeń warsztatowych. W WSHE organizo-
wane są na przykład
warsztaty psychologiczne
. Celem tych warsztatów jest uzy-
skanie przez studentów wglądu we własną aktywność, czyli w treść własnych myśli,
w doznawane emocje i w fizyczne działanie. Są to zajęcia wstępne, które przygoto-
wują studentów do właściwych treningów twórczości.
Treningi twórczości, a właściwie treningi inicjujące twórczy samorozwój podmiotu,
obejmują ćwiczenia rozwijające repertuar aktywności i umiejętność wartościowania.
Należy tu z całą mocą podkreślić, że rozwijanie repertuaru aktywności nie jest tu ro-
zumiane jako uczenie się nowych zachowań lub strategii rozwiązywania problemów.
Tę funkcję z powodzeniem pełni nauczanie tradycyjne. W treningach tych chodzi
o rozwijanie świadomości sensotwórczej roli w świecie.
3
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
Jak już wielokrotnie pisaliśmy, człowiek jest wolny i nadaje sens rzeczom bez wzglę-
du na to, czy sobie to uświadamia, czy nie. Jednak wpojone w procesie wychowania
i kształcenia schematy pojęciowe nie pozwalają na uświadomienie sobie przez czło-
wieka jego sensotwórczej roli. Owe schematy pojęciowe wyraźnie określają, jakie jest
przeznaczenie rzeczy i jak należy rozwiązywać problemy. Rodzi to złudzenie, że
świat jest w pełni określony, zaś rola człowieka (sprawcy, podmiotu, organizmu)
ogranicza się do biernego poznawania świata. W tradycyjnym ujęciu innowacja i wy-
nalazek polegają na odkryciu właściwego, tj. bliższego rzeczywistości sensu rzeczy.
Postęp techniczny i nauczanie niewątpliwie zmieniają schematy pojęciowe człowieka.
Jednak trwa przekonanie, że wszelkie zmiany prowadzą do osiągnięcia pełnej
i prawdziwej wiedzy o rzeczywistości.
Z punktu widzenia przedstawionej tu koncepcji, ideał jedynej prawdy, którą można
poznać za pomocą nauki, jest fikcją. To człowiek nadaje sens rzeczom i dookreśla
ich sens. Na warsztatach rozwijających repertuar aktywności dochodzi do konfronta-
cji schematów pojęciowych uczestników. Uczestnicy mają uświadomić sobie, że poza
wpojonymi im sensami rzeczy i sposobami widzenia świata, istnieje nieograniczony
wybór innych możliwości.
Świadomość wartości wynika z umiejętności wartościowania, która jest doskonalona
na zajęciach z
działań twórczych
lub
etyki warsztatowej
. Zawartość merytoryczna
tego przedmiotu różni się zasadniczo od tradycyjnych zajęć z etyki, na których
uczestnicy zapoznają się ze znanymi kodeksami etycznymi i obowiązkiem ich prze-
strzegania. Na klasycznych zajęciach z etyki podejmowana jest również refleksja me-
taetyczna. Odnosi się ona do koncepcji etyki oraz rozumienia norm i wartości. Zaję-
cia z etyki warsztatowej mają charakter praktyczny. Prowadzący proponuje studen-
tom wykonanie takich zadań, które pozwolą uświadomić im etyczny wymiar ich dzia-
łań oraz umożliwiają odkrywanie wartości kryjących się za ich wyborami. Bardzo
ważnym elementem ćwiczeń jest konfrontacja rzeczywistych hierarchii wartości
uczestników. Dzięki temu uczestnicy stają się bardziej wrażliwi moralnie i świadomi
odpowiedzialności
za podjęte decyzje.
4
Świadomy rozwój dyspozycji twórczych
Kształcenie podmiotowe jest to zupełnie nowa oferta edukacyjna, która dopiero za-
czyna się pojawiać w różnych ośrodkach. Specyfika zajęć prowadzonych w WSHE
polega na tym, że nie są to zajęcia przypadkowe, lecz składają się na przemyślany
i precyzyjnie zaprojektowany blok zajęć, włączony w cały proces kształcenia. Oprócz
omówionych już rodzajów zajęć wdrażany jest również przedmiot
projektowanie
własnego przedsięwzięcia
, którego celem jest włączenie doświadczeń i wiadomości
zdobytych podczas zajęć z przedmiotów zawodowych w proces ich twórczego samo-
rozwoju.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]