Moody Theo - Historia Irlandii, Ebook 18
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
HISTORIA IRLANDIIPod redakcj�Theo W. Moody'ego i F.X. MartinaPrze�o�yliMa�gorzata Goraj-Bryll, Ernest BryllZYSK I S-KA WYDAWNICTWOWydanie I, Pozna� 1998Przek�ad oparty na poprawionym i poszerzonym wydaniu z roku 1994Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.ul. Wielka 10, 61-774 Pozna�fax 852 63 26, Dzia� handlowy tel./fax 853 27 51, Redakcja tel. 853 27 67Ksi��k� t� dedykujemy, pami�ci Theo Moody'ego (1907-1984)w ho�dzie dla pracy historykaoraz jego dzia�a�no�ci w radiu i telewizji.Praca nad nowym wydaniem tej ksi��kizosta�a uko�czona tu� przed jego �mierci�11 lutego 1984 roku.Spis tre�ciWst�p do wydania z 1967 roku. 9Wst�p do wydania poprawionegoSpis ilustracji. . 131.Spojrzenie geografa na histori� Irlandii - J.H.Andrews.142.Irlandia prehistoryczna - G.F.Mitchell.. . 333.Spo�ecze�stwo wczesnej Irlandii (I-IX wiek) - F.J.Byrne.. . 464.Pocz�tki chrze�cija�stwa (V i VI wiek) - Tomas � Fiaich. .. 655.Z�oty wiek wczesnochrze�cija�skiej Irlandii (VII i VIII wiek) - Kathleen Hughes. . 746.Wiek wojen z wikingami (IX i X wiek) - Liam de Paor... . 937.Irlandia w XI i XII wieku (oko�o 1000-1164) - Br-ian � Cuiv .. 1088.Przybycie i osiedlanie si� Norman�w (1169-1301)) - F.X.Martin.. 1249.�redniowieczna kolonia angielska (XIII i XIV wiek) - J.F.Lydon..14510.Odrodzenie gaelickie i supremacja Gerald�w (oko�o 1400-1534) - Art Cosgrove...15611.Najazd Tudor�w (I 534-1603) - G.A.Hayes-McCoy 17412.Kolonizacja Ulsteru i rebelia 1641 roku (I 603-1660) - Aidan Clarke 18813.Restauracja i wojna jakobit�w (1660-1691) - J.G.Simms.. .. 20214.Wiek praw karnych (1691-1778) - Maureen Wall.. 215I5.Nar�d protestancki (1775-1800) - R.B.McDowell . 22916.Wiek Daniela O'Connella (1800-1847) - J.H.Whyte . 24517.Wielki g��d (1845-1850) - E.R.R.Green... 25918.Fenianizm,autonomia i wojna o ziemi� (1850-1890) - Theo W.Moody 27119.Od Parnella do Pearse'a (1891-1921) - Donal Mc Cartney.. .. 29120.Irlandia P�nocna (1921- 1966) - J.L.McCracken.. .. 31021.Wolne Pa�stwo Irlandzkie i Republika Irlandii (1921-1966) - Patrick Lynch..32122.Irlandia (1966-1982) - J.H.Whyte . 33923.Irlandia (1982-1994) - Richard English... . 359Bibliografia historii Irlandii. . . . . . . . 377Chronologia dziej�w Irlandii. . . . 413Od 24 stycznia do 13 czerwca 1966 roku Radio Telefis Eireann emitowa�acykl sk�adaj�cy si� z dwudziestu jeden program�w, a zatytu�owany "Historia Irlandii". Tekst owych program�w, poprawionych nieco i przysto-sowanych do potrzeb druku, publikujemy w niniejszej ksi��ce. Szat� gra-ficzn� stanowi� ilustracje wybrane spo�rod materia��w, kt�re pokazywanow programach telewizyjnych.Celem telewizyjnego cyklu by�a prezentacja bada� nad dziejami Irlandiiw spos�b rzetelny i wiarygodny, ale popularny; zwi�z�y, ale daj�cy sze-rokie i wielostronne spojrzenie na wydarzenia historyczne; selektywny, alewywa�ony i przemy�lany; krytyczny, lecz konstruktywny i pe�en zrozu-mienia. Nad projektem pracowa�o dwudziestu jeden naukowc�w, specja-list�w w swojej dziedzinie. Cho� projekt opiera� si� na wsp�lnyeh ramach,pozostawia� ka�demu z autor�w prawo do swobodnej interpretacji i od-r�bno�ci w przedstawianiu swojej cz�ci sk�adaj�cej si� na og�ln� ca�o��.St�d poczucie jedno�ci, kt�re jest niew�tpliwie zauwa�alne w tej ksi��ce,nie jest rezultatem narzuconej koncepcji, lecz wynika z samej natury te-matu. Wsp�autorzy nie pragn�li bowiem ani udowodni� jakiejkolwiek te-zy, ani podporz�dkowa� si� jakiej� oficjalnej ocenie.Poniewa� ka�dy rozdzia� ksi��ki powsta� ze scenariusza p�godzinnegoprogramu, ka�dy z autor�w mia� trudno�ci zwi�zane z wyborem. Znajd�si� z pewno�ci� czytelnicy, kt�rzy nie zgodz� si� z proponowanym wy-borem temat�w. Sami zreszt� jako redaktorzy chcieli�my uzupe�ni� ten cyklpodsumowaniem niekt�rych okres�w, a przede wszystkim faktami z hi-storii spo�ecznej i ekonomicznej. Okaza�o si� to jednak niewykonalne. Ca�enasze przedsi�wzi�cie naukowe musia�o powsta� w okre�lonym terminiei ten warunek wszyscy zaakceptowali. Ka�dy z nas by� bowiem prze�wiad-czony o pilnej potrzebie stworzenia og�lnych opracowa� szeroko obejmu-j�cych dzieje Irlandii. Niniejsze opracowanie proponuje czytelnikowi nowyi aktualny zarys przedmiotu oparty na najbardziej rzetelnych ustaleniachnaukowych.Ksi��ka, mamy nadziej�, b�dzie s�u�y� i jako przewodnik, i jako �r�d�owiedzy historycznej. Na ko�cu podajemy wykaz literatury do dalszej le-ktury. Obejmuje on ca�� dziedzin� historii Irlandii oraz tematy, kt�re niezosta�y poruszone w naszym przegl�dzie. Czytelnicy otrzymaj� r�wnie�chronologi� dziej�w Irlandii, kt�ra niew�tpliwie u�atwi i uzupe�ni nasz�opowie��. Lista proponowanych lektur (poza dzia�ami I, II, XIII, XIV) opie-ra si� na zestawach dostarczonych przez wsp�autor�w cyklu. Redaktorzyponosz�jednak ca�kowit� odpowiedzialno�� zar�wno za ich ostateczny wy-b�r, jak i uk�ad.Ilustracje zamieszczone w ksi��ce nie s�u�� jej uatrakcyjnieniu-cho� na wiele z nich przyjemnie popatrze� - ale s� raczej dokumentamiobja�niaj�cymi okre�lone fragmenty tekstu. S� to g��wnie reprodukcje ob-raz�w, rysunk�w i fotografii z danej epoki oraz zdj�cia zabytk�w i innychobiekt�w o znaczeniu historycznym. Jest te� pewna liczba specjalnie opra-cowanych map, kt�re przybli�aj� realia geograficzne wydarze�. W ka�dymprzypadku starali�my si� poda� dok�adny opis danej ilustracji, jej �r�d�oi je�li to mo�liwe, dat� powstania. Przy tej pracy i og�lnie przy przygo-towaniu ilustracji korzystali�my z nieocenionej pomocy pa�stwa Mairei Liama de Paor�w. Dzi�kujemy za t� pomoc. Wyra�amy te� wdzi�czno��wielu wymienionym w spisie ilustracji instytucjom, kt�re udost�pni�y namswe archiwa. Specjalne podzi�kowanie winni�my Commissioners of PublicWorks in Ireland, B�rd Failte Eireann, National Library of Ireland, Na-tional Museum of Ireland, bibliotece Trinity College w Dublinie oraz Ord-nance Survey of Ireland, na kt�rego mapach s� oparte mapy przygotowanena u�ytek tej ksi��ki.Dublin, 18 list<#pada l966 T.W. MoodyF.X. MartinWst�p do wydania poprawionegoJeste�my przekonani, �e po siedemnastu latach niniejsza ksi��ka jest nadalu�yteczna; maj�c po raz pierwszy od czas�w jej publikacji w roku 1967mo�liwo�� przygotowania nowego wydania, postanowili�my poprawi� j�i uaktualni�.Napisanie tej ksi��ki na nowo by�o niemo�liwe cho�by z tego powodu,�e pi�ciu z pierwotnej grupy dwudziestu jeden autor�w nie ma ju� mi�dzynami. Gdyby ci sami autorzy napisali jeszcze raz t� sam� ksi��k�, by�abyto bez w�tpienia inna ksi��ka ni� ta, kt�r� tak szybko i w harmonii stwo-rzy�a pierwotna grupa w latach 1965-1966. To, co zosta�o wtedy napisane,jest odbiciem stanu wiedzy historycznej tamtego czasu. Od tej pory w na-uce zrobiono post�py. Mimo to jeste�my g��boko przekonani, i� w swejistocie ksi��ka zachowa�a warto�� i zgodzili�my si� wraz z Radio TelefisEireann pozostawi� tekst w zasadzie bez zmian. Wprowadzili�my jednakw bibliografii i w kilku wa�nych miejscach tekstu wyniki ostatnich bada�.W nowym wydaniu 1) poprawilismy b��dy drukarskie i pomy�ki lite-rowe, 2) poprawili�my b��dy merytoryczne, 3) uzupe�nili�my zasadniczebraki w pierwotnym tek�cie, uwzgl�dniaj�c skal� i zakres tematu ksi��ki,4) uaktualnili�my bibliografi�, 5) poprawili�my i uaktualnili�my chrono-logi�, 6) dodali�my rozdzia� 22 obejmuj�cy histori� od roku 1966 do 1982.Poprosili�my wszystkich �yj�cych autor�w o dostarczenie materia��wdotycz�cych punkt�w I-5 i prawie wszyscy odpowiedzieli na to zaprosze-nie. Punkt 1 wymaga� niewielkich zmian, ale wykorzystano okazj�, aby11poprawi� drobne niekonsekwencje w interpunkcji, pisowni i innych for-mach. W punkcie 2 zmieniono niekt�re zdania i fragmenty, szczeg�lniew rozdzia�ach 2 i 6. Je�li chodzi o punkt 3, znale�li�my spos�b na to, abynie burz�c oryginalnego tekstu, w��czy� we� nowy materia�. Je�li chodzio punkt 6, nowy rozdzia� zosta� napisany przez profesora J.H. Whyte'a,kt�remu dzi�kujemy za wsp�prac�. Punkty 4 i 5 ��czy�y si� ze znac�nymipoprawkami i zmianami.Ostatnie siedemna�cie lat przynios�o niezwykle interesuj�ce nowe pub-likacje i artyku�y (szczeg�lnie w periodykach) na temat historii Irlandii.Pr�bowali�my w��czy� najwa�niejsze z nich do poszczeg�lnych kategorii,kt�re wyr�nili�my w dziale "Ksi��ki do dalszej lektury". Ci czytelnicy,kt�rzy zechc� szuka� nowych opracowa� naukowych, otrzymaj� wi�c pra-ktyczny przewodnik. W obecnym wydaniu, tak jak w wydaniu pierwszym,poszerzona bibliografia obejmuje r�wnie� tematy nie poruszane w tek�ciezasadniczym. Dwie dalsze zmiany zas�uguj� na komentarz. Dzia� II (Og�l-ne prace w r�nych dziedzinach) zosta� poszerzony, je�li chodzi o zakresi definicje; wprowadzono nowy dzia� XIII, gdzie zebrano prace na temathistorii Ulsteru. Mamy nadziej�, �e tak uzupe�niona bibliografia oka�e si�ciekawa i po�yteczna nie tylko dla zwyk�ego czytelnika, ale tak�e dla spe-cjalisty jako konspekt dwudziestowiecznej historiografii w j�zyku angiel-skim i irlandzkim na temat Irlandii.Chronologia dziej�w Irlandu, kt�ra do roku 1534 by�a zbyt w�ska, zosta�aposzerzona. Podobnie rozwini�to ca�o�� chronologu i doprowadzono j� dopocz�tk�w 1984 roku. Kalendariumjest teraz wa�nym uzupe�nieniem tekstu.Mamy nadziej�, �e tak poprawiona i poszerzona ksi��ka przyniesie za-rys irlandzkiej historii: zarys popularny i miarodajny, zwi�z�y, ale daj�cywielostronne spojrzenie, selektywny, ale wywa�ony i rzetelny, ch�odnyi krytyczny, ale konstruktywny i pe�en zrozumienia i uka�e drog� do g��b-szych poziom�w wiedzy.Dublin, 9 lutego 1984 T.W. M.F.X. M.Kolejny rozdzia� pt. "Irlandia 1982-1994", autorstwa Richarda Engli-sha, zosta� dodany do tekstu; odpowiednio uzupe�niono te� chronologi�.Wrzesie� l994 F.X. MartinSpis ilustracjil. Mapa Irlandii przedstawiaj�ca g�ry,bagna i drumliny (J.H. Andrews)2. Mapa "wschodniego tr�jk�ta" Irlandu(J.H. Andrews)3. G�ry Connemary (fot...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]